هر وزنی چه مضمونی دارد؟ (کاربرد های هر وزن را بشناس)
اوزان فارسی بسیار متنوع و فراوان هستند و مهم‌ترین دلیل آن، سابقهٔ طولانی فارسی‌زبانان در سرودن شعر و دلبستگی آنان به ادبیات است. شعر فارسی اساساً دارای وزن سنتی پرکاربرد، عامیانه، نیمایی و احیاناً آزاد (سپید) است. وزن‌های شعر فارسی الگوهایی از هجاهای کوتاه و بلند هستند که در شعر فارسی به کار می‌روند و طول آن‌ها بین ۱۰ تا ۱۶ هجا متغیر است.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
اهمیت وزن های متنوع در چیست؟
وزن های زبان فارسی داری تنوع بالایی در مفاهیم هستند وهریک احساسات، عواطف وپیام خاصی را منتقل میکنند، ازجمله مواردی که در موسیقایی شعر بسیار تاثیر گذار است تعداد هجای کوتاه وبلند ونحوه قرار گیری آنهاست.
به گونه ای که برخی از آنهاحالت ضربی وتند دارند ، وحالت رقص و طرب در خواننده ایجاد میکنند و برخی وزن ملایم ،که حالت آرامش ایجاد می‌کند به این خاطر است که تناسب فضا و محتوی شعر با ریتم وآهنگ باید متناسب باشد.
اوزان شعر فارسی چند دسته است؟
- اوزان نرم وسنگین
- اوزان ضربی وتند
- اوزان حماسی(شاهنامه فردوسی )
- اوزان کوتاه وتند
- اوزان برهانی وجدل
- اوزان شاد ودلنشین
دو نکته مهم برای تشخیص فضا و ریتم شعر:
۱_ معمولا با افزایش هجا های کوتاه، کاهش طول مصرع وهجاها در هر رکن و استفاده از اوزان دوری و متناوب می‌توان وزن های طرب انگیز وشاد ایجاد کرد، ومتقابلا هر چه تعداد هجا های کوتاه کمتر وطول رکن و مصرع ها بیشتر باشد،شعر حالت سنگینی به خود می‌گیرد.
۲_ به عنوان یک قاعده کلی، استفاده از اوزان دوری و متناوب درشعر ، نوعی حرکت وجنبش ایجاد می‌کند که باعث می‌شود شعر ما طرب انگیز وجوششی باشد.
مضامین وزن‌های عروضی کدام است؟
وزن های مناسب مضامین عاشقانه:
- مفاعیلن مفاعیلن فعولن
- مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن
- مفعول مفاعلن فعولن
وزن های مناسب مضامین شاد و رقص آوا:
- مفتعلن مفتعلن مفتعلن مفتعلن
- مفتعلن مفتعلن فاعلن
- مفتعلن مفتعلن مفتعلن مفاعلن
- مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن
- فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن
- مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رقص سماع وخیزایی)
- مفعول مفاعلن فعولن
وزن های مناسب مضامین درد دل کردن و غم‌و‌اندوه:
- مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
- مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن
- مفعول مفاعیل مفاعیلن فع
- مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
- مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
وزن های مناسب مضامین پند و اندرز و بیان مسائل عرفانی و حکمت:
- فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
- فاعلاتن مفاعلن فاعلات
- فعلاتن فعلاتن فعلن
- فعولن فعولن فعولن فعل(حماسی)
وزن های متناوب و شاد:
چند سوال مهم
۱) دانستن این نکات چه اهمیتی دارد؟
با توجه به اینکه بلد بودن نکات میان بر میتواند سرعت شما را در پاسخگویی به سوالات افزایش دهد این مسئله ،حائز اهمیت است فرض کنید دانش آموزی می‌داند محتوی حماسی اغلب در چه وزن هایی دیده می‌شود به این صورت راحت تر میتواند بین گزینه ها، گزینه نامربوط را حذف کرده و زمان خود را ذخیره کند.
۲) آیا همواره وزن ومحتوی باید متناسب باشد؟
خیر الزامی برای این مورد نیست و شاعران نیز خود را موظف به رعایت آن نمی‌دانسته اند به گونه ای که شاهدیم گاها شعری با فضای غم انگیز با وزنی شاد به کار رفته دانستن این نکته نیز میتواند به شما کمک شایانی بنماید.
