چگونه عروض کار کنیم؟!
یکی از بخش های مهم ادبیات تخصصی گروه علوم انسانی در کنکور،بخش عروض است.این بخش مهم در بردارنده اوزان اشعار و ابیات است که سختی های خاص خود را دارد.
همان طور که می دانید اولین گامی که برای تشخیص وزن اشعار لازم است ،تقطیع هجایی کردن و نظام بندی مشخص هجاها ورسیدنبه وزن شعر است ولی این کار همواره آسان نیست در برخی اوزان شرایط وزنی متفاوتی حاکم است نمونه بارز آن بخش مربوط به اختیارات شاعری است که در پایه دوازدهم با آن مواجه هستیم .با توجه به محدود بودن تایم کنکور وبالا بودن تعداد سوالات عروض در دفترچه سوالات مسلما ما تایم کافی برای تقطیع تک تک بیت ها نخواهیم داشت واین مسئله اصلی استما در این مقاله قصد داریم درجهت کمک به رفع این مسئله صحبت کنیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
شما عزیزان می توانید مطالب مهم این مقاله را از زبان یکی از مشاورین گروه آموزشی تمشک بشنوید:
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
برای تقویت عروض چه راهکار هایی کمک کننده است؟
همان طور که قبلا ذکر آن رفت سختی تقطیع به این است که همواره با بیت های آسان مواجه نیستیم وگاها ابیات دشوار وپیچیده ای وجود دارند که نیازمند صرف تایم زیاد هستند. حال راهکار چیست؟
نکته اولی که بهتر است به آن بپردازیم این است که درس ادبیات تخصصی(فنون) جزو دروس مهارتی و به طبع دیر بازده گروه علوم انسانی است و این بیانگر این موضوع است که تمارین وممارست بیشتری نسبت به سایر دروس نیاز دارد. حالا به گام های متفاوتی که میتواند شما را دربخش عروض به درصد های خوب برساند اشاره میکنیم:
-
قواعد وقوانین تقطیع هجایی را کامل بیاموزید:
اولین گام برای بهتر شدن در بخش عروض وتقطیع هجایی که پاشنه آشیل خیلی هاست آموزش ویادگیری کامل قواعد این مقوله است درست مشابه یک بازی که برای ورود به آن باید قواعد را به خوبی بیاموزید برای این امر به فنون دهم خود مراجعه کنید وتمام قواعد تقطیع از قبیل انواع هجا ،نشانه های هجایی،تقطیع هجایی و ...بیاموزید در گام بعدی تمام وزن های مهم شعر فارسی را که درسه پایه آموخته اید از آسان ترین به سخت ترین مرتب کرده و در یک برگه a4برای خود بنویسید به همراه نشانه های هجایی آن ودر میز مطالعه خود همواره در دسترس قرار دهید. -
شعر بخوانید:
یکی از بهترین راه هایی که میتواند در این زمینه به شما کمک کند شعر خواندن زیاد است! شروع کنید از کتاب‌های فنون خود یا کتاب ادبیات فارسی وحتی کتاب های شعر غیر درسی از شعرای بنامی همچون سعدی،حافظ، فردوسی ،نیما و... شعر بخوانید این کار را با علاقه وبا شوق انجام دهید شعر را رسا ولطیف بخوانید در هفته حتی اگر شده به تعداد انگشتان دست این کار را بکنید. -
شعر را درست بخوانید:
گام مهم بعدی در بخش عروض درست، درست خواندن شعر است اساسا یکی از عواملی که اشتباهات شما را در این بخش زیاد میکند بی توجهی به آهنگ ولحن ودرست خوانی شعر است . درست خواندن شعر بخش مهمی از مشکل شما را برطرف میکند این گام را میتوانید با گام قبلی ترکیب کنید و به هنگام خواندن شعر آن را تمرین کنید. -
تقطیع کنید:
بعد از یادگیری قواعد تقطیع کردن و یادگیری وزن های مهم وپر کاربرد وارد عمل شوید و روزانه ابیات کتاب را روی برگه تقطیع کنید در این گام سعی کنید از ابیات ساده شروع کنید و با دقت کافی تقطیع را پیش ببرید. -
بعد از تقطیع شعر را با وزن به دست آمده بخوانید:
بعد از مشخص شدن ارکان و وزن شعر تقطیع شده چندین بار شعر را به همراه آن وزن بخوانید این کار را زیاد تکرارکنید تا ذهن شما به خوبی وزن را ثبت کند. -
قابلیت ریتمیک بودن مغز را فعال کنید:
مغز ما به طور طبیعی علاقمند به ریتمیک بودن سازه ها وآواهایت. واین قابلیت با تمرین مداوم فعال میشود و به گونه ای هوش موسیقی و وزن یابی شما را فعال میکند مویید این مطلب اینکه اگر شما یک مدت وزن یابی ریتمیک اشعار را نزد یکی از افراد خانواده تکرار کنید بعد یک مدت می‌بینید وی حتی بدون آشنایی با قواعد تقطیع و اوزان میتواند وزن برخی از اشعار را به -
تقطیع همراه ضرب زنی:
سعی کنید وزن های مختلف را با ضربه زدن دست به میز و تخته ، تولید کنید. یک میز یا تخته یا چیزی مانند اینها، طوری با دست ضربه بزنید که این وزن تداعی شود.برای این که درست ضربه بزنید ،نیاز دارید تا درست بخوانید. -
روتین وار این کار تکرار کنید:
به کارگیری این گام ها را به صورت روتین مشخص درهفته انجام دهید بعد مدتی شاهد بهترشدن تقطیع تان خواهید بود.
نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که همان طور که ابتدا بحث آن رفت این مقوله مهارتی ودیر بازده بوده ونیازمند تمرین مداوم است؛ پس در ابتدا از زیادبودن اشتباهات خود نگران نشوید.
عروض سماعی
منظور از سماعی ،مهارت حدس زنی وزن شعر از طریق گوش دادن وتمرین زیاد است با توجه به اینکه ذهن شما به صورت ریتمیک آفریده شده است تمرین منظم تقطیع وشعر خوانی با لحن درست باعث میشود وزن ها در ذهن تان ثبت شود وبه مرور زمان با خواندن شعر بتوانید به درستی وزن شعر را حدس بزنید.
اما به چند نکته مهم درخصوص عروض سماعی توجه کنید:
- برای بهره گیری از تکنیک(سماعی)شما حداقل به چند ماه تمرین نیاز دارید تا بتوانید با اطمینان این تکنیک را سر جلسات آزمون وکنکور پیاده کنید
- سماعی یک مهارت است ودر طول زمان حاصل میشود و کدگذاری ها ورمز نگاری هایی که گاها گفته میشود یکباره با دانستن آن میتوانید وزن ها را درست حدس بزنید نیست.
- تکنیک سماعی را بر روی بعضی ابیات می‌توان استفاده کرد، به طور مثال وزن هایی که بسیار راحت میشود وزن آنها را حدس زد و برای ابیات پیچیده ای که مشمول اختیارات و تبصره خاصی هستند ممکن است با اطمینان به تکنیک سماعی غلط زنی داشته باشید وحتما باید از تقطیع کمک بگیرید.
